Acyclovir là thuốc điều trị các bệnh liên quan đến virus herpes. Khi sử dụng thuốc Acyclovir người bệnh cần lưu ý những gì?
Hướng dẫn sử dụng thuốc Acyclovir an toàn và hiệu quả
Tác dụng của Acyclovir
Acyclovir là một chất tương tự nucleoside có tác dụng chọn lọc trên tế bào nhiễm virus herpes. Hoạt tính ức chế của thuốc tân dược Acyclovir đối với HSV I, HSV II và VZV có tính chọn lọc cao. Để phát huy tác dụng Acyclovir cần được phosphoryl hóa thành Acyclovir triphosphate, chất này can thiệp vào DNA polymerase của virus và ức chế sự sao chép DNA của virus.
Chỉ định điều trị của Acyclovir
- Acyclovir được chỉ định để điều trị nhiễm virus herpes simplex ở da và niêm mạc bao gồm mụn rộp sinh dục khởi phát và tái phát (trừ HSV sơ sinh và nhiễm HSV nặng ở trẻ suy giảm miễn dịch).
- Acyclovir được chỉ định để dự phòng nhiễm trùng herpes ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
- Acyclovir được chỉ định để điều trị nhiễm trùng thủy đậu (thủy đậu) và herpes zoster (bệnh zona).
Cách dùng và liều dùng
Dược sĩ Đỗ Thu (gv VB 2 Cao đẳng Dược tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur) cho biết, hiện nay thuốc Acyclovir có hàm lượng 200 mg, 400mg, 800mg với các dạng bào chế như viên nén, hỗn dịch uống, bột pha tiêm, thuốc da liễu dạng mỡ bôi,… tùy vào tình trạng bệnh lý, y bác sĩ đưa ra các phác đồ điều trị khác nhau.
Tác dụng của Acyclovir
Liều dùng tham khảo cho người lớn
Điều trị nhiễm herpes đơn giản: liều Acyclovir 200 mg 5 lần mỗi ngày, duy trì trong 5 ngày. Ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch nghiêm trọng (ví dụ sau ghép tủy) hoặc ở những bệnh nhân bị suy giảm hấp, liều có thể tăng gấp đôi lên 400 mg Acyclovir. Nhiều bệnh nhân có thể được dùng liều 400 mg 2 lần mỗi ngày. Một số bệnh nhân bị nhiễm trùng đột phát có thể dùng tổng liều 800 mg Acyclovir ngày.
Dự phòng nhiễm herpes simplex ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch: 200 mg 4 lần mỗi ngày.
Ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch nặng (ví dụ sau ghép tủy) hoặc ở những bệnh nhân bị suy giảm hấp thu từ ruột, có thể cân nhắc dùng liều gấp đôi đến 400 mg Acyclovir, hoặc có thể cân nhắc dùng liều tiêm tĩnh mạch..
Điều trị nhiễm trùng Zona (herpes zoster): 800 mg Acyclovir nên được thực hiện năm lần mỗi ngày trong khoảng thời gian khoảng bốn giờ, bỏ qua liều ban đêm. Điều trị nên tiếp tục trong 7 ngày.
Liều dùng tham khảo cho trẻ em
Điều trị nhiễm herpes simplex và điều trị dự phòng nhiễm herpes simplex trong suy giảm miễn dịch đối với trẻ em từ hai tuổi trở lên nên dùng liều người lớn và trẻ em dưới hai tuổi nên dùng một nửa liều người lớn.
Điều trị nhiễm trùng thủy đậu: 6 tuổi trở lên 800 mg Acyclovir bốn lần mỗi ngày. Trẻ từ 2 – 5 tuổi 400 mg Acyclovir bốn lần mỗi ngày. Trẻ dưới 2 tuổi 200 mg Acyclovir bốn lần mỗi ngày. Duy trì trong 5 ngày.
Liều dùng cho người suy thận
Cần thận trọng khi dùng Acyclovir cho bệnh nhân suy chức năng thận, đối với những bệnh nhân bị suy thận nặng (độ thanh thải creatinin dưới 10 ml / phút) nên điều chỉnh liều 200 mg Acyclovir hai lần mỗi ngày.
Trong điều trị nhiễm zona (herpes zoster), nên điều chỉnh liều 800 mg Acyclovir hai lần mỗi ngày cho bệnh nhân suy thận nặng (độ thanh thải creatinin dưới 10 ml / phút) và 800 mg Acyclovir ba lần mỗi ngày cho bệnh nhân suy thận vừa (độ thanh thải creatinin trong khoảng 10 – 25 ml / phút).
Chống chỉ định của Acyclovir
- Quá mẫn cảm với Acyclovir hoặc valAcyclovir, hoặc với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
- Cảnh báo đặc biệt và biện pháp phòng ngừa khi sử dụng
- Bệnh nhân cao tuổi có khả năng bị giảm chức năng thận và do đó cần phải điều chỉnh liều trong nhóm bệnh nhân này. Cả bệnh nhân cao tuổi và bệnh nhân suy thận đều có nguy cơ tăng tác dụng phụ về thần kinh và cần được theo dõi chặt chẽ khi sử dụng thuốc.
- Nguy cơ suy thận tăng lên khi sử dụng acyclovir cùng các thuốc gây độc với thận khác.
- Probenecid và cimetidine làm tăng nồng độ của Acyclovir trong huyết tương, và làm giảm độ thanh thải của thận Acyclovir. Tuy nhiên, không cần điều chỉnh liều vì chỉ số điều trị của Acyclovir là rộng.
Thuốc Acyclovir
Tác dụng không mong muốn
- Rối loạn hệ thống máu và bạch huyết: thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu.
- Rối loạn hệ thống miễn dịch: sốc phản vệ.
- Rối loạn tâm thần và hệ thần kinh: nhức đầu, chóng mặt, kích động, nhầm lẫn, run rẩy, mất điều hòa, rối loạn ảo giác, ảo giác, triệu chứng loạn thần, co giật, buồn
- Rối loạn hô hấp, lồng ngực và trung thất: khó thở.
- Rối loạn tiêu hóa: buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng.
- Rối loạn gan mật: viêm gan, vàng da.
- Rối loạn da và mô dưới da: ngứa, nổi mẩn (bao gồm cả nhạy cảm ánh sáng), mề đay, phù mạch.
- Rối loạn thận và tiết niệu: tăng urê máu và creatinine.
Quá liều và xử trí
Triệu chứng và dấu hiệu quá liều Acyclovir đường uống liên quan đến đường tiêu hóa như buồn nôn và ảnh hưởng đến thần kinh như đau đầu, lú lẫn. Quá liều Acyclovir tiêm tĩnh mạch dẫn đến tăng creatinine huyết thanh, nitơ urê máu và suy thận , ảo giác, kích động, co giật và hôn mê.
Nguồn: sieuthithuocviet.edu.vn (Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur)
