Hiện có khoảng trên 20 loại dịch truyền được chia thành 3 nhóm cơ bản. Nếu dịch truyền nhiều hơn số lượng cần truyền thì có thể sẽ gây phù phổi, suy tim cho bệnh nhân.
Những điều cần biết khi truyền dịch
Khi nào thì cần truyền dịch vào cơ thể?
Những năm gần đây nhờ mạng lưới y tế phủ rộng khắp toàn quốc cho nên công tác cấp cứ ban đầu mang lại hiệu quả cao cho moị người dân,không những thế cũng có nhiều loại thuốc đặc trị giúp việc cấp cứu có phần dễ dàng hơn trong đó có dịch truyền. Danh từ dịch truyền được người dân hay gọi với cái tên là huyết thanh,vì vậy trên thực tế cũng có nhiều loại huyết thanh khác nhau tùy theo bệnh lý của người bệnh mà thày thuốc chỉ định cần hay không dùng. Nhưng có thể hiểu đơn giản huyết thanh là loại dịch truyền trực tiếp vào tĩnh mạch người bệnh nhưng trong đó có các chất hòa tan trong trong nước cùng đi vào cơ thể.
Theo Bs Phạm Hữu chia sẻ tại mục tin y dược như sau: “Hiện có khoảng trên 20 loại dịch truyền được chia thành 3 nhóm cơ bản. Nhóm cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể gồm glucose các loại 5%, 10%, 20%, 30% và các dung dịch chứa chất đạm, chất béo, vitamin. Nhóm cung cấp nước và các chất điện giải, dùng trong trường hợp mất nước, mất máu,mất điện giải gồm (dung dịch lactate ringer, natri clorua 0,9%, bicarbonate natri 1,4%…). Nhóm đặc biệt huyết tương tươi, dung dịch chứa albumin và các acid amin hay dung dịch cao phân tử… dùng trong các trường hợp cần bù các chất là protein vào cơ thể.”
Khi nào thì cần truyền dịch vào cơ thể?
Để quyết định bệnh nhân có cần truyền dịch hay không và truyền liều lượng bao nhiêu, cần xét nghiệm máu và khám tim, phổi, đo mạch… Nếu một trong các chỉ số này thấp hơn chỉ số bình thường cho phép thì bác sĩ mới chỉ định truyền dịch phù hợp để bù đắp. Trong quá trình truyền dịch, bác sĩ phải theo dõi sát bệnh nhân để giám sát diễn biến truyền và mức độ tiến triển bệnh.
Nếu dịch truyền nhiều hơn số lượng cần truyền thì có thể sẽ gây phù phổi, suy tim cho bệnh nhân. Bổ sung không đúng các chất cần truyền cũng gây nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân. Ví dụ người bệnh bị mất điện giải mà truyền đường sẽ làm bệnh nặng hơn; hoặc truyền đường trong khi cơ thể thiếu natri sẽ làm máu loãng gây phù não, thừa natri mà truyền muối quá nhiều sẽ làm teo não… Trẻ nhỏ sốt do viêm phổi hay mệt vì bệnh tim là hai trường hợp phải hạn chế truyền dịch. Nếu lạm dụng truyền dịch sẽ khiến tim quá tải không chịu được dịch truyền gây ra các tai biến. Người già, thận yếu, truyền dịch không đúng còn có thể gây phù não, tai biến trên não.
“Truyền dịch là đưa vào cơ thể một lượng nước, các chất điện giải, chất dinh dưỡng nên có thể gây rối loạn về chuyển hóa, dẫn đến hiện tượng phù ở tim, thận”, Kỹ thuật truyền dịch khá đơn giản nhưng nếu thực hiện không đúng thì cũng dễ xảy ra tai biến sốc phản vệ do tốc độ truyền quá nhanh, cơ địa bệnh nhân dị ứng với thành phần trong dịch truyền.
Khi nào nên truyền dịch vào cơ thể
Hiện tại nhiều người ngoài ngành cũng như trong ngành đôi khi chưa hiểu đúng giá trị của việc truyền dịch.Tóm lại truyền hay không truyền khi việc truyền dịch là cần thiết.Vì dịch truyền có 1 số tác dụng sau trong đó gồm: Nâng khối lượng tuần hoàn, bù năng lượng bằng con đường truyền khi đường ăn uống không thực hiện tốt,bù điện giải khi cơ thể thiếu hoặc mất, giải độc khi có những chất độc trong máu,hạ sốt,đưa protein vào cơ thể nhanh vì vào đường ăn thì chậm vi dụ bệnh nhân bị bỏng nên mất nhiều huyết tương. Trước khi truyền dịch bệnh nhân cần phải qua quá trình xét nghiệm cần thiết.
Nếu cơ thể bị mất nước mà vẫn ăn uống được thì truyền dịch không tốt so với bù nước qua đường uống. Mọi người có thể bù nước bằng cách thông thường, chẳng hạn truyền một chai glucose 5% tương đương với uống gần một thìa cà phê đường. Truyền một chai dung dịch muối 9% thực chất chỉ như uống một bát canh nhạt.
Lưu ý khi truyền dịch
Một số người khỏe mạnh lại tự ý truyền dịch hoa quả để bồi bổ sức khỏe càng phải thận trọng. Nước hoa quả là dung dịch chứa các vitamin tổng hợp có thể cải thiện sức đề kháng, giúp ăn ngon. Tuy nhiên dịch truyền này chỉ dành cho người yếu sức, mất cân bằng hoặc thiếu vitamin trầm trọng, ăn uống kém. Người khỏe truyền dịch hoa quả có thể dẫn đến lười ăn vì dung mao ruột thoái hóa; thậm chí phù tim, thận vì đột ngột đưa vào cơ thể lượng dinh dưỡng và lượng nước quá lớn.
Lưu ý khi truyền dịch
- Bệnh nhân không tự ý đến cơ sở y tế, quầy dược hoặc mời y bác sĩ về nhà truyền dịch khi chưa được khám, xét nghiệm và kết luận từ bác sĩ.
- Trong quá trình truyền nên cho dịch chảy đúng tốc độ truyền, bác sĩ phải thường xuyên có mặt để theo dõi sát bệnh nhân.
- Khi cơ thể gầy yếu, chán ăn, cần xem lại chế độ ăn, nghỉ, làm việc, tập luyện cho thích hợp. Trong trường hợp còn ăn uống được, thay vì truyền dịch thì nên bổ sung bằng các thực phẩm thịt, cá, trứng, sữa… Cách này tốt và an toàn hơn truyền dịch.
- Tại các cơ sở y tế phải có thuốc cấp cứu chống choáng, sốc, để nếu không may tai biến xảy ra có thể cứu chữa bệnh nhân kịp thời.
- Khi đang truyền dịch, cơ thể có biểu hiện bất thường như rét run, khó thở, phù chỗ tiêm… phải báo ngay nhân viên y tế để kịp thời xử trí, tránh những hậu quả nguy hiểm hơn.
Trên đây là những hiểu biết căn bản cho những ai quan tâm có cái nhìn đầy đủ về dịch truyền
Nguồn: BS Phạm Hữu – Siêu thị thuốc Việt
