Trong Đông y, bạch biển đậu được đánh giá rất cao trong việc chữa trị các bệnh liên quan đến đường ruột, ngộ độc và một vài căn bệnh thường gặp khác.
Bạch biển đậu được trồng rất nhiều nơi tại nước ta
Mô tả vị thuốc Đông y Bạch biển đậu
Đậu ván trắng, đậu bạch biển, biển đậu, bạch đậu là những tên gọi khác của bạch biển đậu. Bạch biển đậu là hạt của cây đậu ván trắng đã chín và phơi khô. Còn có tên nga mi đậu, bạch mai đậu. Vị thuốc Đông y bạch biển đậu được trồng ở khắp nơi nước ta, lấy quả non ăn, quả già lấy hạt làm thuốc. Muốn hái hạt làm thuốc thì vào tháng 9-10, quả chín già, hái về, đập lấy hạt, phơi khô là được. Từ bạch biển đậu, người ta chế ra các vị thuốc như: Biển đậu y là vỏ hạt bạch biển đậu, biển đậu nhân, bạch biển đậu sao. Vị thuốc Đông y bạch biển đậu có tác dụng chống bị ngộ độc thức ăn, nôn mửa, viêm dạ dày và ruột cấp tính.
Mặc dù bạch biển đậu được trồng tại khá nhiều nước trên thế giới, nhưng chúng chỉ dùng làm thuốc trong phạm vi tại nước ta. Theo lý luận Đông y, bạch biển đậu có vị ngọt, hơi ôn, không độc, vào hai kinh tỳ và vị. Chủ trị hòa trung, hạ khí, dùng làm thuốc bổ tỳ vị, chỉ tả lỵ phiền khát. Chữa các chứng đau bụng, xích bạch đới, giải độc, trúng độc do nhân ngôn. Một tác giả đời Đường còn nói ăn bạch biển đậu bổ ngũ tạng, chữa nôn ọe, ăn thường xuyên tóc sẽ không bạc. Ngày dùng 8-16g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột.
Hạt già của bạch biển đậu mới được dùng làm thuốc
Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc Đông y Bạch biển đậu
Vì nằm trong nhóm thuốc thanh nhiệt giải thử nên tác dụng phổ biến và giá trị nhất của vị thuốc Đông y bạch biển đậu chính là dùng trong các trường hợp bị ngộ độc và rối loạn hệ tiêu hóa đường ruột. Một vài bài thuốc từ bạch biển đậu được lưu truyền trong dân gian và vẫn được sử dụng đến ngày này bao gồm:
Trị thổ tả: Bạch biển đậu, Hương nhu mỗi thứ 40g,sắc với 6 chén nước còn lại 2 chén chia ra uống .
Trị bụng đau, thổ tả vào mùa hè do nội thương thử thấp: Bạch biển đậu 12g, Hậu phác 8g, Hương nhu 12g. Sắc uống. Bạch biển đậu (sao) 30g, Chích thảo 16g, Hậu phác (sao gừng) 30g, Hương nhu 60g, Phục thần 30g. Tán bột, mỗi lần dùng 6g, sắc uống.
Trị tiêu chảy do Tỳ hư: Đảng sâm, Bạch truật, Phục linh, Cam thảo mỗi thứ 1280g, Liên nhục, Ý dĩ nhân, Sa nhân, Cát cánh mỗi thứ 640g, Bạch biển đậu 960g. Tất cả tán bột, mỗi lần uống 12g, ngày 2-3 lần, uống với nước sắc Đại táo.
Trị thổ tả vọp bẻ: Bạch biển đậu, tán bột uống với giấm.
Trị tiểu đường, khát nước: Bạch biển đậu, ngâm nước, bỏ vỏ, nghiền nhỏ, trộn với mật ong và nước sắc của Thiên hoa phấn làm viên bằng hạt Ngô đồng, lấy kim bạc bọc ngoài làm áo, mỗi lần uống 20-30 viên với nước sắc Thiên hoa phấn, ngày 2 lần. Cữ thức ăn nóng, chiên xào, rượu, đàn bà. Sau đó dùng tiếp thuốc tư bổ thận
Bạch biển đậu được sửu dụng nhiều trong việc giải độc
Trị thai bị trệ vì uống lầm thuốc làm bụng đau: Bạch biển đậu sống, bỏ vỏ, tán bột, mỗi lần uống 1 thìa với nước cơm hoặc cũng có thể sắc uống để giảm chứng đau bụng.
Trị trúng độc: Biển đậu sống tán, trộn lấy nước uống đến khi người bệnh tỉnh táo thì thôi.
Trị sinh non: Bạch biển đậu 20g, Bạch mao căn 30g, Bạch truật 8g, Bán hạ 8g, Nhân sâm 8g, Sinh khương 20g, Tỳ bà diệp (bỏ lông) 8g. Tán bột, uống mỗi lần 8g
Trúng độc các loại thịt chim: Biển đậu nghiền nhỏ uống với nước lạnh trị nôn mửa, lỵ, do thương thử. Bạch biển đậu 16g,Hoắc hương 8g.sắc uống hoặc dùng 30 hạt Bạch biển đậu giữ lấy nước uống đều được.
Trị trúng độc của cá nóc, cá, cua, say rượu: Bạch biển đậu 30 hạt gĩa nát lấy nước uống để giải độc.
Giải các loại độc dược: Bạch biển đậu, tán bôt, ngày uống 2 lần mỗi lần 12g.
Cũng trong từ điển vị thuốc Bắc chữa bệnh có ghi lại cho thấy rằng vị thuốc Đông y bạch biển đậu chữa được rất nhiều bệnh khác, chúng vô cùng lành tính và đem lại hiệu quả nhanh chóng sau một vài lần sử dụng. Nếu mắc phải một trong những trường hợp trên người bệnh có thể sử dụng bài thuốc từ bạch biển đậu để giảm thiểu những tác hại của bệnh tới sức khỏe bệnh nhân.
Nguyên An – sieuthithuocviet.edu.vn
