Bối mẫu là vị thuốc Đông Y quý, có công dụng trừ đàm được sử dụng để điều trị nhiều chứng bệnh, dưới đây là công dụng cũng như cách sử dụng bối mẫu.
Bối mẫu: Vị thuốc Đông Y quý trừ hóa đàm, trừ khái
Tìm hiểu thành phần và tác dụng của vị thuốc Đông Y Bối mẫu
Thầy Đặng Nam Anh hiện giảng dạy môn Dược liệu – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur, Bối mẫu thuộc nhóm thuốc trừ đàm, là một cây sống lâu năm, có tên khoa học là Fritillaria roylel Hook thuộc họ Liliaceae. Hầu hết Dược liệu Bối mẫu đang sử dụng tại Việt Nam đều có nguồn gốc từ Trung Quốc vì loại Dược liệu này hiện nay chưa phát hiện ở nước ta.
Bối mẫu được chia làm hai loại một là xuyên bối mẫu thấy ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc hai là Triết bối mẫu được tìm thấy ở Triết Giang, Trung Quốc. Theo Đông Y, Xuyên Bối mẫu có vị đắng, tính ngọt, hơi hàn, quy vào các kinh phế, tâm, còn thuốc triết bối mẫu có vị đắng, tính hàn, cũng quy vào các kinh phế, tâm. Đối với Y học hiện đại, thành phần hóa học của Bối mẫu bao gồm: Xuyên bối mẫu chứa tritimin, chinpeimin, còn triết bối mẫu có peimin, peimimin, propeimin, peimidin, peimiphin, peimisin, peimitidin. Trong triết bối mẫu có những alkaloid là peimin, peiminin, peimisin, peimiphin, peimidin, peimitidin, propeimin.
Bối mẫu có mặt trong rất nhiều các bài thuốc trị bệnh khác nhau
Bối mẫu có tác dụng hóa đàm, chỉ khái, thanh nhiệt tán kết, chủ trị các chứng như phế hư cửu khái, ngoại cảm phong nhiệt hoặc đàm hỏa uất kết, loa lịch sang ung (lao hạch nhọt lở). Tác dụng của Bối mẫu cũng được đề cập trong các sách Đông Y cổ như trong sách Bản kinh “Bối mẫu có tác dụng chủ thương hàn phiền nhiệt, lâm lịch tà khí, sán hạ (sa ruột), hầu tý nhũ nang, kim sang phong kinh”.
Sách Danh y biệt lục thì “Liệu phúc trung kết thực, tâm hạ mãn, hoa mắt cứng gáy, ho khó thở. Trị chứng phiền nhiệt khát ra mồ hôi”. Đối với sách Dược tính bản thảo: “Chủ hung hiếp nghịch khí, liệu thời tật hoàng đản, phối hợp với liên kiều trị chứng anh lựu cổ gáy”.
Sách Cảnh nhạc toàn thư, bản thảo chính viết: “Bán hạ, bối mẫu đều trị ho, nhưng bán hạ kiêm trị tỳ phế, bối mẫu chuyên thanh kim (phế), bán hạ dùng vị cay, bối mẫu dùng vị đắng, bán hạ dùng khí ôn, bối mẫu dùng khí lương, bán hạ tính tốc, bối mẫu tính hoãn, bán hạ tán hàn, bối mẫu thanh nhiệt, tính vị âm dương rất khác nhau.
Bối mẫu thuộc nhóm thuốc trừ đàm
Một số bài thuốc trị bệnh từ Bối mẫu
Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh từ vị thuốc Đông Y Bối mẫu, các bạn có thể tham khảo: Trị nữ có thai do ho đờm: Bối mẫu bỏ lõi sao vàng tán nhỏ, luyện với đường phèn viên bằng hạt ngô. Ngày ngậm 5 – 10 viên.
Trị viêm tuyến vú mới sưng tấy: Bối mẫu 10g, thiên hoa phấn 10g, bồ công anh 15g, liên kiều 10g, đương quy 10g, lộc giác 10g, thanh bì 6g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần. Dùng ngoài giã bồ công anh đắp nơi sưng tấy.
Trị lao hạch (chứng loa lịch): Dùng phương Tiêu loa hoàn gồm huyền sâm 12g, bối mẫu 10g, mẫu lệ 15g, tán bột mịn trộn đều, luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 10g, chiêu với nước sôi nguội, ngày uống 2 lần.
Viêm phế quản kéo dài (thể âm hư, phế táo): Chọn một trong các phương sau:
- Dùng phương Nhị mẫu tán gồm: tri mẫu 10g, xuyên bối 8g (tán bột hòa uống) hoặc gia 3 lát gừng sắc uống.
- Bối mẫu tán gồm bối mẫu 10g, hạnh nhân 6g, mạch môn đông 10g, tử uyển 10g, trần bì 6g, cam thảo sống 4g. Sắc lấy nước uống.
- Dùng phương gồm bối mẫu 8g, cát cánh 3g, cam thảo 2g, đổ 3 bát nước sắc còn 1 bát chia 3 lần uống trong ngày.
Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi cung cấp, bạn đã hiểu hơn về tác dụng cũng như cách sử dụng vị thuốc Đông Y Bối mẫu.
Ngọc Mai – sieuthithuocviet.edu.vn
Nguồn: Báo Sức khỏe đời sống
