Dexamethason là thuốc corticoid nên khi dùng ở dạng nào cũng được đào thải qua niêm mạc dạ dày. Vì vậy, thuốc rất dễ làm tổn thương niêm mạc dạ dày gây chảy máu nếu không được dùng đúng cách.
Dexamethason: Một loại thuốc hay nhưng dùng không dễ
Tác dụng của thuốc dexamethasone là gì?
Dexamethasone là thuốc dùng để điều trị những bệnh như thấp khớp, rối loạn chức năng máu hoặc hormon, hệ miễn dịch, dị ứng, một số bệnh nhất định về da và mắt, bệnh hô hấp, một số bệnh đường ruột và ung thư nhất định. Theo các công trình nghiên cứu của nhiều thạc sĩ hiện là giảng viên Cao đẳng Y Dược TP HCM thì thuốc cũng được dùng để thử nghiệm rối loạn tuyến thượng thận (hội chứng Cushing).
Dexamethasone thuộc nhóm thuốc corticosteroid (glucocorticoid) làm giảm phản ứng phòng vệ tự nhiên của cơ thể và giảm những triệu chứng như sưng tấy hay phản ứng dị ứng khác. Ngoài ra, thuốc cũng có thể được dùng để trị buồn nôn, nôn mửa gây ra bởi hóa trị liệu trong ung thư.
Bạn nên dùng dexamethasone như thế nào?
Khi cần sử dụng bạn nên uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Dùng kèm với thức ăn hoặc sữa để tránh khó chịu dạ dày. Nếu bạn dùng thuốc dạng dung dịch, hãy dùng dụng cụ đo liều Y khoa, đừng dùng muỗng ở nhà vì liều đo được có thể không chính xác.
Nếu bạn dùng thuốc 1 lần hằng ngày, hãy uống vào buổi sáng trước 9 giờ. Nếu bạn uống vào những thời điểm khác nhau, hãy làm dấu trên lịch nhắc nhở. Liều dùng và thời gian dùng sẽ tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và khả năng đáp ứng điều trị của bạn. Bác sĩ có thể giảm liều từ từ để giảm thiểu các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc.
Dùng thuốc thường xuyên để đạt kết quả tốt nhất và để dễ nhớ, hãy uống vào cùng thời điểm mỗi ngày. Hãy tiếp tục uống thuốc đủ liều dù bạn đã cảm thấy khỏe hơn sau vài ngày. Đừng ngưng thuốc mà không hỏi ý kiến của bác sĩ. Một vài tình trạng có thể trở nên tệ hơn sau khi ngưng thuốc đột ngột. Liều thuốc của bạn cần được giảm dần dần.
Liều dùng thuốc dexamethasone cho người lớn như thế nào?
Liều dùng thông thường cho người lớn mắc bệnh hen suyễn – cấp tính
- Thuốc uống, thuốc tiêm tĩnh mạch, thuốc tiêm bắp: 0,75 đến 9 mg mỗi ngày chia nhiều liều mỗi 6 đến 12 giờ.
Liều dùng thông thường cho người lớn mắc bệnh Croup
- Thuốc uống, thuốc tiêm tĩnh mạch, thuốc tiêm bắp: 0,75 đến 9 mg mỗi ngày chia nhiều liều mỗi 6 đến 12 giờ.
Liều dùng thông thường cho người lớn để kháng viêm
- Thuốc uống, thuốc tiêm tĩnh mạch, thuốc tiêm bắp: 0,75 đến 9 mg mỗi ngày chia nhiều liều mỗi 6 đến 12 giờ.
Liều dùng thông thường cho người lớn mắc bệnh phù não
- Tiêm tĩnh mạch một lần dexamethasone 10mg, sau đó mỗi 6 giờ tiêm bắp liều 4mg cho đến khi các triệu chứng biến mất. Liều có thể giảm sau 2 đến 4 ngày và ngưng sau khi điều trị trong khoảng 5 đến 7 ngày.
Liều dùng thuốc dexamethasone cho trẻ em hiệu quả
Liều dùng thuốc dexamethasone cho trẻ em hiệu quả
Liều dùng thông thường cho trẻ em mắc bệnh phù não
- Liều khởi đầu: 1 đến 2 mg/kg 1 lần uống, tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.
- Liều duy trì: 1 đến 1,5 mg/kg/ngày, chia ra nhiều liều, dùng trong khoảng 4 đến 6 giờ trong 5 ngày, giảm liều trong 5 ngày, sau đó ngưng thuốc. Liều tối đa: 16 mg/ngày.
Liều dùng thông thường cho trẻ em để kháng viêm
- 0,08 đến 0,3 mg/kg/ngày hoặc 2,5 đến 5 mg/m2/ngày chia nhiều liều, dùng mỗi 6 đến 12 giờ.
Những lưu ý đặc biệt và cảnh báo khi sử dụng thuốc
Ở người bệnh nhiễm khuẩn hoặc nghi ngờ nhiễm khuẩn, phải đặc biệt chú ý và điều trị bằng các thuốc kháng sinh đặc hiệu là cần thiết trước tiên, do tác dụng ức chế miễn dịch nên dexamethason có thể gây nên những cơn kịch phát và lan rộng nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, người viêm màng não nhiễm khuẩn cần phải dùng dexamethason trước khi dùng các thuốc kháng khuẩn đặc hiệu để đề phòng viêm não do phản ứng với các mảnh xác vi khuẩn đó bị thuốc kháng khuẩn hủy diệt. ở người loãng xương, hoặc mới phẫu thuật ruột, loạn tâm thần, loét dạ dày tá tràng, đái tháo đường, tăng huyết áp, suy tim, suy thận, lao, thì cần phải theo dõi chặt chẽ và điều trị tích cực các bệnh đó nếu cần phải dùng dexamethason.
Tương tác với các thuốc khác:
- Các barbiturat, phenytoin, rifampicin, rifabutin, carbamazepin, ephedrin, aminoglutethimid có thể làm tăng thanh thải corticosteroid nên làm giảm tác dụng điều trị.
- Corticoid đối kháng tác dụng của các tác nhân gây hạ đường huyết (kể cả insulin), thuốc hạ huyết áp và thuốc lợi tiểu. Corticosteroid làm tăng tác dụng hạ kali huyết của acetazolamid, các thiazid lợi tiểu quai, carbenoxolon.
- Hiệu lực của các dẫn chất cumarin chống đông máu có thể tăng khi dùng đồng thời với corticoid, nên cần kiểm tra chặt chẽ thời gian prothrombin để tránh chảy máu tự phát.
- Sự thanh thải salicylat tăng khi dùng đồng thời với corticoid, vì vậy khi ngừng corticoid dễ bị ngộ độc salicylat.
- Các thuốc lợi tiểu làm giảm kali huyết (ví dụ thiazid, furosemid) và amphotericin B có thể làm tăng tác dụng giảm kali huyết của glucocorticoid.
Đối với phụ nữ có thai và cho con bú:
- Các glucocorticoid có khả năng gây quái thai ở động vật. Tuy nhiên, điều đó không hoàn toàn đóng với người. Thuốc có thể làm giảm trọng lượng nhau thai và trọng lượng thai nhi. Thuốc cũng có thể gây ức chế tuyến thượng thận ở trẻ sơ sinh nếu người mẹ dùng thuốc kéo dài. Dùng glucocorticoid trước khi đẻ non đó chứng minh có khả năng bảo vệ chống nguy cơ hội chứng suy hô hấp sơ sinh và bệnh loạn sản phổi – phế quản do đẻ non.
- Dexamethason vào sữa mẹ và có nguy cơ đối với trẻ bú mẹ. Tác động lên khả năng lái xe và vận hành máy: Tránh dùng ban đêm vì có thể gây hạ huyết áp.
Tác dụng không mong muốn của thuốc
Tác dụng không mong muốn của thuốc
- Rối loạn điện giải: Hạ kali huyết, giữ natri và nước gây tăng huyết áp và phù nề.
- Nội tiết và chuyển hóa: Hội chứng dạng Cushing, giảm bài tiết ACTH, teo tuyến thượng thận, giảm dung nạp glucid, rối loạn kinh nguyệt.
- Cơ xương: Teo cơ hồi phục, loãng xương, gẫy xương bệnh lý, nứt đốt sống, hoại tử xương vô khuẩn.
- Tiêu hóa: Loét dạ dày tá tràng, loét chảy máu, loét thủng, viêm tuỵ cấp.
- Da: Teo da, ban đỏ, bầm máu, rậm lông.
- Thần kinh: Mất ngủ, sảng khoái.
- Quá mẫn, đôi khi gây choáng phản vệ, tăng bạch cầu, huyết khối tắc mạch, tăng cân, ngon miệng, buồn nôn, khó ở, nấc, áp xe vô khuẩn.
- Triệu chứng và các dấu hiệu ngừng thuốc: Giảm quá nhanh liều thuốc sau khi điều trị kéo dài có thể dẫn tới suy thượng thận cấp, hạ huyết áp và chết. Ngừng thuốc đôi khi giống như tái phát bệnh.
Khi dùng thuốc quá liều cần xử trí như thế nào?
Quá liều glucocorticoid gây ngộ độc cấp hoặc gây đột tử là rất hiếm. Không có chỉ định cho việc điều trị ngộ độc mạn, trừ trường hợp người bệnh quá nhạy cảm với corticosteroid, gây bệnh lý; lúc đó cần điều trị các triệu chứng. Choáng phản vệ hoặc phản ứng quá mẫn có thể được điều trị bằng epinephrin, hô hấp nhân tạo và aminophylin. Người bệnh nên được giữ ấm và yên tĩnh.
Nguồn: sieuthithuocviet.edu.vn
